İlaç firmaları doktorları pençesine alıyor
ABD’de tanınmış iki akademik tıp merkezinin, yılda 500 dolardan daha değerli hediyeler alan doktorları teşhir edeceğini açıklaması, konuyu yeniden gündeme taşıdı.
Doktorların endüstriyle ilişkilerinin tıbbi araştırmalar ve tıp eğitimi üzerine etkileri hakkında uzun süredir yapılmakta olan tartışmalar, ABD’de tanınmış iki akademik tıp merkezinin bu konudaki bağlantıları şeffaflaştıracağını açıklamasıyla yeni bir boyut kazandı. Cleveland Clinic ve Pennsylvania Üniversitesi’nden geçtiğimiz ay yapılan açıklamada, kendilerine bağlı çalışan doktor ve biyomedikal araştırmacıların ilaç endüstrisiyle olan bağlantılarının kamuoyuna duyurulacağı bildirildi.
Yılda 500 dolardan daha fazla değerli hediye alanlar açıklanacak
Bu kararın, önemli üç ilaç üreticisi firmanın yılda 500 dolardan daha fazla değeri olan ödeme ya da hediye alan doktorları elektronik ortamda açıklayacağını ilan etmesinden sonra alındığı kaydedildi. Söz konusu açıklamaların, ABD Senatosu'nda görüşülmekte olan bir tasarıda belirtilen elektronik veri bankası fikrine çok benzediğine dikkat çekildi. Tasarıda, değeri 500 dolardan daha fazla olan yemek, eğlence, hediye, seyahat ve sürekli tıp eğitimi etkinliği dâhil olmak üzere hekimlere yapılan ödemelerin halka açık bir elektronik veri tabanında açıklanması öngörülüyor. Amerikan Tıp Birliği’nin (AMA) de bu tasarıyı desteklediği açıklandı.
İlaç endüstrisi milyonlarca dolar ödeme yapıyor
Tasarıyı destekleyenlerden Senatör Charles Grassley, ilaç endüstrisinin akademik araştırmacılar ve doktorlara milyonlarca dolarlık ödeme yaptığını ancak bu ödemelerin ulusal sağlık enstitüleri ve üniversiteler tarafından istendiği şekilde beyan edilmediğini söyledi. Senatör Grassley, Cleveland'ın hamlesini övgüyle karşıladığını sözlerine ekledi ve hastaların hekimlerinin ilaç endüstrisiyle olan ilişkilerini bilmeyi hak ettiklerine dikkat çekti.
Cleveland Klinik'in projesi
Cleveland Klinik'in projesinin ABD'deki akademik kurumlar arasında türünün tek örneği olduğu vurgulandı. Doktorların internetteki profillerinde "endüstri ilişkileri" başlıklı bir bölümün yer alacağı ve bu bölümde geçen yıl boyunca doktorların danışman, konuşmacı olarak ya da telif hakkı adı altında herhangi bir firmadan 5 bin dolar ya da daha fazla ödeme almışlarsa açıklanacağı belirtildi.
Cleveland Clinic yetkililerinden Dr. Guy M Chisolm, kurumlarındaki klinisyenlerin yaklaşık dörtte birinin endüstri ile aralarında ilan edilmesi gereken ilişki bulunduğunu dile getirdi. Pensnsylvania Üniversitesinin tıp fakültesi ve sağlık sistemiyle ilgili halka açık bilgi paylaşımının bahar aylarında faaliyete geçeceği açıklandı. Önde gelen birkaç kurumda da benzer uygulamaların planlandığı bildirildi.
Nil Sarı: İlaç firmaları daha öğrenciyken kanca takıyor
SD platform, ABD’deki bu girişiminin Türkiye ölçeğinde tartışılması için konunun uzman isimlerinden Prof. Dr. Nil Sarı’ya ulaştı.
İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Deontoloji ve Tıp Tarihi Bölüm Başkanı Prof. Dr. Nil Sarı’nın görüşleri şöyle:
Olay, kongrelerde ufak hediyeler almakla başlıyor
Aslında bu sorun, yani bir kısım doktorun ilaç firmalarıyla olan güçlü maddi ilişkileri, bu doktorların hekimlik mesleğini bir ticari meslek sahibiymişçesine yürütüyor olmaları anlamına gelir ki, bu anlayış günümüzdeki sağlık sorunlarının başlıca nedenlerindendir. İlaç firmaları ve tıp teknolojisi üreticileri kanaatkâr olmayanları daha kolaylıkla pençesine alıyor. Aslında ilaç firmaları daha tıp eğitimi sırasında genç doktor adaylarına kancayı takıyor.
Öğrenciden hocasına: Bugün bir kalem almakla başlanır...
"Bedava mal baldan tatlıdır" diye tutum sergileyenler kongrelerdeki ufak tefek hediyelerle "almaya" alışıyor. Nitekim bir tıp öğrencisinin bir öğretim üyesine şöyle bir ders verdiğine şahit oldum. Kendisine kullanması için uzattığı ilaç firması tanımı yapan kalemi istemeyen tıp öğrencisi hocasına şöyle dedi; "Bugün bir kalem almakla başlanır, sonra firmanın emrine girilir". Hekimlik tutum ve davranışları ciddi bir şekilde ele alınmalı ve genç doktor adayları genç yaşlarda eğitilmelidir.
"İlaç firmalarının menfaatine bilgi saptırmalar olabiliyor"
Bir kısım doktorun ilaç firmalarının menfaatine bilgi saptırmasından tutun da, gereksiz ilaç sarfiyatından, gereksiz tedavilerle hastanın sağlığına ve cebine, sosyal devlete verilebilecek pek çok zarardan söz edebiliriz. Tabii ki yanlış davranışları teşhir etmek caydırıcı bir yoldur. Böyle bir uygulama zor olmakla birlikte yapılmalıdır. Ancak hangi doktorun hangi firmadan ne kadar kazanç sağladığını tespit edebilmek ve teşhir edilebilmesi için de bir takım yasaların çıkartılmasını gerektirir. Bu gibi kazançların doğru olmadığını, hatta haksız olduğunu ileri sürmek ve bu gibi gelirleri açıkça herkese beyan etmek için yasa dayanağı gerekecektir. Bunun için de özünde insan sağlığına ekonomiden daha çok değer veren bir siyaset gütmek gerekir. Yani, daha çok üretmek, daha çok satmak, sürekli büyümek yerine, ihtiyaç olduğu kadar üretmek ve satmak ve bununla yetinmek bir ahlak değeri sorunudur ve bu da günümüzün en temel bir sıkıntısıdır.
“Şeffaflaşmayı kuvvetle destekliyorum”
Kısacası, bu gibi şeffaflaşma girişimleri, doktorların konuyla ilgili tutum ve davranışlarını değiştirmek yönünde yapılacak eğitimlerle birlikte yürütülmelidir. Eğitimle desteklenmeyen bu gibi girişimlerin sürdürülemediğini, yaygınlaştırılamadığını düşünüyorum. Ama söz konusu plan bir başlangıçtır. Kuvvetle destekliyorum.
Konu: İlaç firmaları doktorları pençesine alıyor... 
