Nevruz Yerkürenin AvrasyaOrtadoğu Anadolu Mezopotamya Kafkasya Kuzey ve Orta Amerika yörelerinde yaşayan uluslarında her yıl 21 Martta aynı ortak özelliklerle kutlanan ve özünde kozmogonik olduğu anlaşılan bir şenlik görülmektedir.Yörelere ve uluslara göre değişgen isimler alan bu kozmogonik şenlik kökeninde her dilde ve Türk lehçelerinde Yenigün=Yeniden doğuş anlamındadır . Avrasya kıtasında tarihsel süreç içerisinde geniş bir alana yayılmış Türk ulusunun değişik boylarında da bu şenlik Noruz/Nevruz adıyla kutlanmış ve halen kutlanmaktadır.Kelimenin Köktürkçedeki orijinal kökeni Anaroghuz olup Anar=Nar ile Oghuz kelimelerinin bileşiminden oluşmaktadır. Narbilindiği gibi tarihin her sürecinde Türk ulusunun Kutlu Meyvesi olup çoğulcu bereketi bolluğu ve üremeyi simgelemektedir.Nar aynı zamanda içerdiği vitaminmineral ve kompleksleri ile insanoğluna Yaradanın bir armağanı olarak da kabul edilmektedir. Oghuz ise kendilerini fırka-i Naci olarak isimlendiren yani cehennemden kurtulmuş bir ulus olarak betimleyen Türklerin Tanrıdan aldıkları Yüce Bilinç=İlahi şuurun köktürkçedeki karşılığıdır.Böylece Anaroghuz/Noruz kelime olarak Yüce bilincin çoğulcu bereketi ile yeniden dünyaya yayılış anlamına gelmekte olupinsanoğlunun Tufandan sonra suların çekilip yeryüzü Anakarasına çıkıp yeniden toprak üzerinde yaşamağa başladığı kutlu bir çıkış olan ergenekondur yani nevruz dur ve Yenigündür. İlginçdir kiNar çiçeği de ilkbaharın ilk ayı olan Mart ayında açmaya başlamakta ve dünyadaki tüm canlılara ise doğanın ve yeryüzünde yaradılan herşeyin tekrar doğuşunu hatırlatmaktadır.Tarihsel süreç içinde milattan binlerce yıl önce Atayurttan çıkarak yeryüzünün dört bir yönüne göçeden Prototürk/Öntürk boyları gittiklere her yöreye Varoluş/KozmogoniYaradılış/AntrdpdgoniTufan olayınıbilgilerinikültürlerini ve inanışlarını da taşımışlardır.Bütün dünya insanları bu etkileşim ile inançlarına Tufanı bir şekilde almışlar ve 21 Mart tarihini kutsamışlardır.
Bu bağlamda prehistorik dönemde tüm AvrasyaKafkasyaOrtadoğu Anadoluda kurulan kentlere tapınaklara ve Kybele-Sibel olarakta isimlendirilen ASENA yani Umay Ana Baş Meleği ve bereket sembolü olarak da Nar motifleri kazınmış bu motif çeşitli ulusların sancaklarında yer almış ve sikkelerine de basılmıştır.
Kutlu Nar meyvasının yeniden Doğuş ile olan anlam paralelliği özünde dünyada yaşanan son Tufandan sonra Nuh Peygamberin gemisinin gece ile gündüzün eşit olduğu 21 Mart günü Tanrı dağlarının Hantengri tepesine konması ile başlamıştır.Bu Olay Türk Mitolojisinde Ergenekon olarak isimlendirilmiştir.Orta Asyada Orhun ve Yenisey anıtları olarak isimlendirilen yazılıtaşlardan biri olan Tonyukuk Yazılıtaşının dördüncü satırında Tufan ve sonrasında kurtulan Türk ulusunun dünyaya yayılışı şöyle anlatılmaktadır; ...Göktanrı’nın yeryüzünü bir Tufan ile yok edeceğinin bildirmesinden sonra kıyam başlamıştır.Bu kıyamdan kurtulan Altın soylu Köktürklerden dağda taşta kalmış yediyüz kişi Anaman-Nuh=Tufanyayok=Tonyukuk önderliğinde cehennemden kurtulmuştur.Bu kurtulan insanlardan iki bölümü sıcak ülkelerebir bölümüm de dağlı ve yağışlı ülkelere göç ederek yayılmıştır.Bu insanların başındaki önder ise Tonyukuk’tur....!
Çin kaynaklarının anlatımına göre Tüm Türk Boyları Kırlarda ve kentlerde büyük meydanlarda toplanarak atciritok atma ve güreş yarışmaları yapmakta Tongal isimli büyük bir ateşin etrafında türküler söyleyip eğlenmektedirler.Töreye göre eğlence sonunda herkes bu kutlu Tongal ateşinin üstünden 7 kez atlayarak kötülüklerden arınmaktadır.Bugün Türk Boyları için Yeniden doğuş günü olup cehennemden/Kıyamdan kurtuluşun bir şenliğidir.Türk ulusunun tüm boyları bu kutlu şenlikle Atalarını yadetmekte cehennemden kurtuluşlarını sevinerek yeniden başlayan yeni yeryüzü hayatlarını kutlamaktadırlar.Göç ettikleri her yöreye Türk boyları tarafından taşınan bu törebazı komşu kavimlerce de kabul görerek kutlanmış ve halen kutlanmaktadır.
Tarih sürecine bakıldığında bu kozmogonik bayramın Sümerlerce yeniden doğmak anlamına gelen Akitil adıyla kutlandığı görülmektedir.Yeniden canlanışın tanrısı ise Tamusdur.Diğer bir mezopotamya halkı olan Akadlar bu şenliğe Akitu adını vererek kutlamışlardır.Bu yeniden doğuş bayramı Babillilerce Zagmut adıyla aynı içerik ile Nisanın ilk haftasında kutlanmaktaydı.
En eski Prototürk iskit boylarından olan Etrüslerde de Tanrı Turmuş adına her yıl Mart ayında yeniden doğuş ve türeyiş bayramları Yengikün adıyla kutlanmaktaydı.Bu bayramlarda ok atmademir döğme ile at yarışları düzenlenmekte ve insanlar atlarıyla büyük ateşlerden atlamaktaydılar.Etrüsklerde yeniden doğuş şenliklerinde Türklerin ortak Asana yeniden türeyiş efsanesi Romus ve Romulüs kardeşlerin bir kurt tarafından emzirilmesini anlatan maniler ozanlar tarafından söylenmekteydi.
Mısırlarda ise Hyksos yani Gökoğuzların M.Ö. 17.yy.da Mısıra girmesinden ve Gök=Köktürk Töresini oralara taşımasından sonra Amon Ra adına her yılın mart ayında Natalis invicti soli yani yakınlaşan Güneş isimli bayramda yeniden doğuş Doğanın tekrar uyanışı ve Doğa tanrıçası Osirisin yeniden doğuşu şenlikleri yapılmıştır.Bu şenlikler Luxordaki büyük Amon Ra tapınağında Karnak ve krallar vadisindeki yer altı mezarlarının bulunduğu yörelerde yapılmaktaydı.
Anadolu halkı Luwilerde ise Ana tanrıça Kybelenin erkeği olan Attis/Adonis adına doğanın yeniden doğuşu şenlikleri kutlanmıştır.Bu şenliklerde Anadoluda PessinusTruva ve Katyanda da bulunan Kybele ve Adonis tapınaklarında ki kutsal odalarda Ateş yakılmakta ve rengarenk yeni elbiselerini giymiş tüm halkın katılımıyla çoşkun bir şekilde kutlanmaktaydı.Bu şenliklerde doğada yeni çiçek açmış ve filizlenmiş flora üstüne kurban edilen koçların kanı dökülerek ayinler yapılmakta ve Tanrıya dua edilmekteydi. Attis'in ölümü ve dirilmesi çok belirgindi. Bu törenlerin gerçeklestirildiği "Hilaria" (sevinç ve neşe) bayramı ilkbahara rastlardı. (Vikipedi) Yine Antik çağda Anadolu’da Hititlerde yeniden Doğuş ve bereket tanrısı Telepinu adına gece ve gündüzün eşit olduğu 21 Martta şenlikler yapılmakta ve yarışmalar düzenlenmekteydi.Anadolu’daki bu gelenekler batı Anadolu halkı İonlarda DemeterGalatlarda aynen KybeleFriglerde ve Likyalılarda ise Artemis adına devam etmiştir. Güney Azerbaycanda ortaya çıkmış Zerdüşizmde de aynı Nevruz Yeniden Doğuş içeriğiyle şenliklerle kutlanmıştır.Aryan boylarında en baş şenlik olarak kutlanan NevruzFirdevsiye göre Perslerde Orta Asya kökenli Maniizmin etkisiyle Mihrican adıyla kutlanmıştır.Bugün Pekin müzesinde bulunan Çin yazılı kaynaklarında Çinli Elçi ve tüccarların anlatımlarına dayanarak Kuzey Afganistan/Sogdiana/Doğu Türkmenistan steplerinde 21 Mart günü ovalarda ve düz alanlarda biraraya gelerek meydanlarda Tongal isimli büyük ateş yakıp 7 kez üzerinden at ile atladıklarıbirlikte yemek yiyipkısrak sütü içerek türküler söyleyip çeşitli at ve güreş oyunları düzenledikleri anlatılmaktadır.Bu şenliklerde Türklerin birbirlerine soğan kabuğu ile boyanmış yumurta hediye ettikleri belirtilmektedir. Türkler tarafından kullanılan 12 Hayvanlı Türk Takvimi bu kutlu kurtuluş gününü yani 21 Mart tarihiniYeniyılın başlangıcı olarak almaktadır.Biruni 11.yy.da Ön ve Orta Asya halklarında yılbaşı olarak Nevruzun kutlandığından bahsetmektedir.Selçuklu devletinin ünlü veziri Nizamül Mülk yazdığı Siyasetnamede Yılbaşı olarak Nevruzun Türkler arasında kabul edildiğini anlatmaktadır. Selçuklu Hakanı Melik Şah zamanında 21 Martı başlangıç sayan Celali Takviminide yapılan düzenlemeyle Meliki Takvimi ortaya çıkmış ve bu takvim de 21 Martı Yeniyıl olarak baz almıştır.Böylece Selçuklu devletinin Mali sistemi bu takvime göre yapılarak ilk mali dönem olarak bu günden itibaren vergi toplanmaya başlanmıştır. Kaşgarlı Mahmut ünlü yapıtı Divan-ı Lügat-i Türk de Türklerde Yeni yıl başlangıcının 21 Mart olduğunu söylemektedir. Bugün tüm Türkelinde ve Türk boylarının ulaştığı her yörede hangi dinsel inançdan olursa olsun tüm Türk boylarında aynı anlam ile Yeniden Doğuş yani Nevruz kutlanmaktadır.Türk ulusunun en büyük töresel bayramı bu günüdür.ATATÜRK her yıl Ankarada bu kutlu Türk bayramı olan Nevruzu kutlamıştır. MüslümanİseviMuseviŞamanist ve Budist tüm Türkler aynı folklorik ve töresel özelliklerle kutlanan Yeniden Doğuş yeryüzünün bugün en yaygın kutlanan töresel bir şenliği olma özelliğine de sahiptir.Kafkaslarda KumanKaraçayAzeriMalkarKaraimKumukNogayPeçe nekTatar ve HazarlardaOrtadoğu’da tüm halklardaİran’da yaşayan tüm halklarcaAnadolu ve Balkanlarda MakodenArnavutKumanGökoğuz(Gagauz) ve Traklarda ve Kuzey Amerika’daki Kızılderili boyları ile Orta Amerika’daki Aztek ve Mayalarda geniş katılımlarla kutlanmaktadır. Maya ve Aztekler bu kurtuluş ve yeniden doğuş günü anısına Peru Urubambanın gorge bölgesinde Macha PiccuTiticaca gölü kenarında Tiahuanaco piramitleri ve güneş kapısını inşa etmişlerdir.Her yıl 21 Martta bu ve bunun gibi kutsal yörelerde nevruz şenlikleri kutlanmaktadır. Diğer Güney Amerika yerlilerinden Şilideki Diagaita(Dağata) Bolivyadaki AravakMayo ve Manası kızılderililerinde her yıl Mart ayında yapılan Yeniden Doğuş Şenliklerinde Şaman Büyücüler törenleri idare etmek için bazı kişiler görevlendirir.Tarihsel süreç içinde Sibirya SakaÇutcaHakasTelvit ve Tuva bölgelerinden Kuzey ve Orta Amerikaya geçen Prototürk boylarından olan kızılderililerde de nevruz aynı folklorik ve anlam özellikleriyle kutlanmaktadır. Kaliforniya yöresinde yerleşik YurokHupaYukiKarukModok ve Maydu kabilelernide Mart ortalarında kutlanan yeniden doğuş bayramı bir Şaman büyücüsü tarafından yönlendirilmekte ve meydanda ateş yakılıp etrafında dansedilmektedir.Bu kabilelerin inanışına göre köyün ortasına dikilen ve yeryüzünün direği olarak algınan büyük bir direk(Prototürk boylarında ve bugün dahi bizim dilimizde dünyanın direği/felek diye adlandırılmaktadır) aynı zamanda bir ve tek olan Tanrıyı simgelemektedir.Bu Tek Yaradan Tanrı Büyük Ruh/Great SpiritManitu/Tanrı ve Wakan Tanka/Kutsal Ruh olarak da isimlendirilen Yaradan Göktanrıdır
Konu: NEVRUZ 
