Çocuğunuzun iş yaşamındaki başarısı doğru oyuncak seçimine bağlı. Çünkü mesleki tercihinin ve başarının arkasında yatan sırlar çocukluk dönemine kadar uzanıyor Bundan yaklaşık iki bin yıl önce tarihin bilinen ilk oyuncağıyla tanışma şansına sahip olan Mısırlı çocuklar şüphesiz “kariyer” diye bir kelime duymamıştı. Büyük ihtimalle “büyüyünce ne olacaksın?” türünde bir soruyla da hiç karşılaşmadılar. Ama Mısırlı bir ustanın elinden çıkan o tahta atın başlattığı serüven günümüz çocuklarının gelecekteki mesleklerine dair ipuçları veren bilimsel bir obje halini aldı. Bu konuda yapılan araştırmalar gösteriyor ki oyuncaklar çocuklarda belirli yetenek alanlarının gelişmesine yardımcı olan araçlar arasında önemli bir yer kaplıyor.
Oyuncaklar mesaj veriyor Türkiye’de genç nüfusun meslek seçiminde doğru yönlendirilmediğine dair tartışma sürerken yapılan bir araştırma kariyer konusunun çocukluktan hatta oyuncak seçiminden başlayarak ele alınması gerekliliğini ortaya koyuyor. Bu alandaki en yeni raporlardan birini açıklayan Nöro Eğitim ve Psikolojik Danışmanlık Merkezi (NEPDM) Türkiye’de ilk defa bir meslek analizi programı başlattı. Akademisyen sanatçı ve psikologlardan oluşan ekibin desteğiyle yürütülen çalışma kapsamında meslekler ve bunlarla ilgili zihinsel süreçler incelendi.
Her meslek dalına ayrı oyuncak Bugüne kadar 21 farklı meslek için 150’yi aşkın akademisyen üniversite bölüm başkanı sanatçı ve söz konusu sektörün önde gelen isimleriyle yürütülen çalışma anketler aracılığıyla gerçekleştirildi. Araştırmaya katılanların ilgi alanlarını zeka türünü ve karakter özelliklerini inceleyen bir anket yapıldı.
İstanbul Tıp Fakültesi Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ümran Korkmazlar Oral oyuncağı “çocukların beyin faaliyetlerini zenginleştiren uyaranlar” olarak tanımlıyor. Bazen renkli mandalların ya da makaraların çok pahalı bir oyuncaktan daha öğretici olabileceğini de ifade ediyor.
Oyuncak karakterinizin aynası oluyor Nitekim bu bakış açısını destekler nitelikte bir sonuç şair Sunay Akın’ın geçmişinde mevcut. Akın’a göre sözel zekasının gelişmesindeki en önemli pay küçük bir çocukken saatli maarif takvimi sayfalarından okuduğu şiirlere ait. Suna Kan ve Sunay Akın gibi pek çok kişiyle yürütülen bu çalışma sonucu elde edilen veriler NEPDM psikologları tarafından değerlendirildi. Psikologların değerlendirmesi mesleki başarının özellikle 0 – 7 yaş arasındaki dönemde edinilen yeteneklerle ve çocuğun sahip olduğu karakter özellikleriyle ilişkilendirilebileceği yönünde.
0-4 yaş çok kritik Merkezin bünyesinde bulunan Nöro Baby grubunda yürütülen çalışmayla da 0 – 24 ay grubuna ait çocuklarla anketin sonuçları karşılaştırıldı. Mesleklerin geçmişte edinilen birikimlerle ilişkilendirildiği ve oyuncak seçiminin yetenek gelişmesindeki etkisine dair bulgular Prof. Dr. Ülkü Göktürk ve Prof. Dr. Ümran Korkmazlar Oran başta olmak üzere çeşitli tıp fakültelerinin bölüm başkanlarıyla yapılan karşılıklı görüşmelerde de değerlendirildi. Bu sürecin sonunda şu bulgulara ulaşıldı:
Oyuncak seçerken dikkat Ebeveynlere düşen görevlerden biri doğru oyuncağı seçerek çocuğun iyi bir başlangıç yapmasını sağlamak. Çünkü kişinin gelecekte seçeceği ve başarılı olabileceği mesleğe ilişkin göstergeler iyi izlendiğinde henüz çocukluk döneminde kendini göstermeye başlıyor. İhtiyaç duyulan karakter ve kapasite açısından en doğru gelişime zemin hazırlayacak oyuncakların seçimi. NEPDM Yönetim Kurulu Üyesi Ethem Kocabaş beyin faaliyetleri içerisinde yer alan zihin süreçlerinin mesleki başarıda büyük rol oynadığını belirtiyor.
Geleneksel oyuncakların önemi Her ne kadar yaşa ve cinsiyete göre oyuncaklar farklılık gösterse de erkek ve kız çocuklar bazen birbirlerinin oyuncaklarıyla oynayabilir. Bu farklılığı belirleyen faktörlerden biri çocukların zeka seviyesi. Zeka gelişimini genetik yapıyla birlikte çevresel faktörlerin de etkilediğini söyleyen İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji ve Genetik Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Turgut Ulutin zeka düzeyi ve ilgi alanı tespit edilmeden yönlendirilen çocukların iş yaşamlarında başarılı olabilecekleri dallardan uzakta kalabileceğini belirtiyor. Bu nedenle ailelere düşen sorumluluk tüm bu veriler ışığında çocuğun yetenek durumuna göre doğru oyun ve oyuncak seçimini yapmak.
Teknoloji hayal gücünü öldürmesin Projeye destek veren bir diğer isim ise İstanbul Üniversitesi Çapa Tıp Fakültesi Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Ülkü Göktürk. Çocukların zihinsel gelişiminde beş yaşın önemini vurgulayan Göktürk anne-babaları bu dönem için uyarıyor: “Hem çocuğa zarar vermeyecek hem de zeka gelişimine katkı sağlayacak oyuncaklar öneriyoruz. Hazır oyuncaklardan ziyade yaratıcılığı geliştirici bir takım küpler ve oyun hamurları verilmeli. Lütfen teknolojiye yenilip geleneksel oyuncaklardan vazgeçmeyin asıl bunlar yaratıcılığı artırıyor.”
Hayallere yatırım Dünyanın çeşitli ülkelerinden topladığı dört bin oyuncağı kurduğu İstanbul Oyuncak Müzesi’nde sergileyen şair Sunay Akın gelişmiş ülkelerde oyuncağın öneminin iyi bilindiğini vurguluyor. Batıda oyuncak çocuğun “hayalgücü gelişsin” Türkiye’de ise “oyalasın” diye alındığını ifade ediyor. Akın’a göre Türkiye gibi ülkelerde oyuncaklar meslek seçiminde ya da yeteneklerin ifade edilmesinde sağlıklı bir dil yaratamıyor: “Oyuncaklar ve meslekler arasında ciddi bir ilişki söz konusudur. Oysa bizde rolleri maalesef anne ve babalar belirliyor. Çocukların hayal gücüne sınır konuyor. Sınırları aşmada elimizdeki en önemli malzeme ise oyuncaktır!”
Oyuncak seçiminde kritik noktalar:
• Oyuncak çocukların ilgi alanlarına göre seçilmeli. • Seçilecek meslekler konusunda dayatma görmemeli tamamen desteklenmeli ve bilinçli biçimde yönlendirilmeli. • Beş yaşını dolduran çocuklar yetenekleri ve bunlara uygun meslekler konusunda doğru sinyaller vereceği için bu çağdaki çocukların oyuncakları çok özenli seçilmeli. • Çocuklar yalnızca teknolojik oyuncaklara maruz bırakılmamalı. Yeni çağın oyuncaklarıyla geleneksel oyuncaklar birlikte sunulmalı ki çocuk yeteneklerini ortaya koyabilsin. • Bu konuda kreş bakıcı ve psikologlarla mutlaka bilgi alışverişinde bulunulmalı. Gençlere karakter ve zeka düzeyleri esas alınarak meslek yönlendirmesi yapılmalı.
HANGİ OYUNCAK NE ANLATIYOR?
- Oyuncak top Desteklediği zeka boyutları: Bedensel zeka sosyal iletişim zekası görsel–uzaysal zeka doğa zekası Modellediği karakter profili: Değişikliğe odaklı karakter profilini ön plana çıkartıyor. Topla oynayan çocukların farklı insanlarla ve mekanlarla etkileşim gerektiren hareketin ön planda olduğu mesleklerde daha başarılı olabileceğinden söz edilebilir. Profile uygun meslekler: Sporun takım halinde oynanan değişik dalları organizatörlük veya mimarlık
-Oyuncak peluş hayvan Desteklediği zeka boyutları: Sosyal iletişim zekası sözel edebi zeka bedensel zeka. Modellediği karakter profili: Hislerin ön planda olduğu duygusal insan profilini destekler. İnsanlarla etkileşimin yoğun olduğu mesleklerde başarı sağlanır. Profile uygun meslekler: Halkla ilişkiler ve psikoloji gibi meslekler.
- Xylophone veya müzik enstrümanı Desteklediği zeka boyutları: Bedensel zeka matematik - mantık müzik zekası sözel edebi zeka sosyal iletişim zekası Modellediği karakter profili: Özellikle hissel karakter özelliklerini destekler. Müzikle etkileşimi sırasında çevredeki insanların ne şekilde devreye girdiği çocuğun başkalarından etkilenen veya etkilenmeyen karakter profilini geliştirmesinde önemli bir hal alır. Profile uygun meslekler: Müzisyenlik yazarlık veya matematik bilimleri tarzı meslekler.
- Uzaktan kumandalı oyuncak araba Desteklediği zeka boyutları: Görsel uzaysal zeka mantık – matematik zekası Modellediği karakter profili: Nesnelerle etkileşime önem veren ve başkalarından etkilenen karakter profilini modelleyen bir oyuncak. Çocuğun hislerinden çok mantıksal karakter profilini destekler. Profile uygun meslekler: İnşaat mühendisliği veya makine mühendisliği
- Kukla Desteklediği zeka boyutları: Sözel edebi zeka sosyal iletişim zekası görsel uzaysal zeka ve bedensel zeka Modellediği karakter profili: İnsanlarla etkileşimden memnuniyet duyan çocuk profilini destekler. Oyununun senaryosuna bağlı olarak çocuk ilgi duyduğu alanlarda düşünmeye sevk edildiği için araştırmacı yönü desteklenir. Profile uygun meslekler: Gazetecilik uluslararası ilişkiler yönetmenlik veya halkla ilişkiler tarzı meslekler.
- Ahşap küp bloklar ve oyun hamurları Desteklediği zeka boyutları: Görsel uzaysal zeka matematik - mantık zekası bedensel zeka Modellediği karakter profili: Ahşap küpler mantıksal davranış profilini desteklerken oyun hamurları hislerin ön planda olduğu duygusal davranış profilini destekler. Her iki oyuncak da değişikliğe odaklı ve başkalarından etkilenmeyen karakter özelliklerinin gelişimine katkı sağlar. Bu tür oyuncaklarla oynayan çocukların ileride sanatsal yetenekler sergileyeceğinden söz edilebilir. Profile uygun meslekler: Ressam ve heykeltıraş tarzı meslekler.
Konu: Oyuncakta kariyer şifreleri 
