Konu: The Participles Sifat-fİİller Ve Zarf-fİİller Ptsi Tem. 13, 2009 2:11 pm
TEMEL KALIPLAR Öğrenmemiz gereken kalıplar ve Türkçedeki karşılıkları şunlardır: ("Öğrenmemiz gereken" derken, bu gerekirliği ne derece önemle vurgulasam azdır. Cümle içinde geçen ortaçları bir bakışta yakalamakla çok şey kazanır; görememekle de çok şey kaybedersiniz...)
PRESENT PARTICIPLE eş-zamanlılık boyutudur ACTIVE seeing [Sıfat işlevleri] gören, görmekte olan
[Zarf işlevleri] görerekten, görmekte olaraktan, görmekte iken, görmekte olduğu için, vb.
PASSIVE being seen [Sıfat işlevleri] görülen, görülmekte olan [yalnızca participle-cümlecik kullanımı içindir -- sıfat tamlamalarında böyle bir kullanım mevcut değildir]
[Zarf işlevleri] görülerekten, görülmekte olaraktan, görülmekte iken, görülmekte olduğu için, vb.
PERFECT PARTICIPLE ard-zamanlılık boyutudur ACTIVE having seen [Sıfat işlevleri] görmüş olan [yalnızca participle-cümlecik kullanımı içindir -- sıfat tamlamalarında böyle bir kullanım mevcut değildir]
[Zarf işlevleri] görmüş olaraktan, gördükten sonra, görmüş olduğu için, vb.
PASSIVE having been seen [Sıfat işlevleri] görülmüş olan [yalnızca participle-cümlecik kullanımı içindir -- sıfat tamlamalarında böyle bir kullanım mevcut değildir]
[Zarf işlevleri] görülmüş olaraktan, görüldükten sonra, görülmüş olduğu için (zarf)
PAST PARTICIPLE
(V3)
gerek eş- gerek ard-zamanlılık mümkün PASSIVE seen [Sıfat işlevleri: yalnızca edilgen] Present: görülen, görülmekte olan veya Past: görülmüş olan [Yani, gerek eş-zamanlılık gerek ard-zamanlılık ifade edebilir. Bknz. NOT 03]
[Zarf işlevleri: yalnızca edilgen] Present: görülmekte olarak, vb. veya Perfect: görülmüş olarak, vb. [Yani, gerek eş-zamanlılık gerek ard-zamanlılık ifade edebilir. Bknz. NOT 03]
NOT 01: Past participle "seen" dışında, gerund ve participle'ların tümüyle eşbiçimli olduklarına, ancak farklı işlevleri ile tanındıklarına değinmiştik. "Running shoes", "a walking stick" (=baston") gibi örnekler, mantığımız ve kullanım bağlamının yeterince yardımcı olabileceğini gösteriyor: Aklı selimi yerinde hiçkimse bunları "koşmakta olan ayakkabılar... yürümekte olan sopa" şeklinde algılamayacaktır.. Karışıklığı önlemek için, ayrıca, konuşmada farklı sözcük vurgusu kullanıldığını da örneklemiştik. Bknz. "The Gerund" Bölümü, "Gerund / Participle Ayrımı". Bir kez daha örnekleyelim:
"Have you ever met a dancing teacher? = Hiç hayatınızda bir dans öğretmeni ile tanıştınız mı? [isim tamlaması]
Have you ever seen a dancing teacher? [veya, "seen a dancing teacher" mümkün -- Her iki durumda da, iki sözcük arasında kısa bir "es" var] = (Başka meslek sahiplerini dansederken görmüş olabilirsiniz, ama) Hiç hayatınızda danseden / dansetmekte olan bir öğretmen gördünüz mü? [sıfat tamlaması] [Cümleyi şu şekilde de kurabilirsiniz: "Have you ever seen a teacher (who is) dancing?"]
"a sleeping child" veya "a sleeping child"= uyumakta olan bir çocuk
"a sleeping pill" = uyku (uyuma) hapı... "uyumakta olan bir hap" değil!!
NOT 02: Perfect Participle için verdiğim Türkçe sıfat karşılığı notunda yer alan "yanlızca participle-cümlecik kullanımı içindir -- sıfat tamlamalarında böyle bir kullanım mevcut değildir" saptamasının pratikteki anlamı şudur:
an interesting book veya the lost treasure -- diyebiliriz... (Sıfat tamlaması)
Fakat
vb... vb...
DİKKAT... DİKKAT... Mastarlar, ad-fiiller, yardımcı fiiller, ve diğerleri için verdiğimiz pratik altın kurallar burada da geçerliğini sürdürüyor. Yani --
Şimdiki zaman, geniş zaman, gelecek zaman kapsamında "present participle" lar kullanılır. Geçmişe dönük bildirimlerde "perfect participle" lar kullanılır. Ne kolay, değil mi?
FAKAT DİKKAT ! Bu değerlendirmeler, içinde yaşadığımız an açısından değil, cümlede sözü edilen durum ve eylemlerin birbirleri ile göreli zamansal ilişkilerinden şekillenecektir. Örnek bir cümle aşağıda:
Ayşe had been sick all through that morning... Being pregnant herself, Fatma knew the signs and suspected that her friend might be pregnant.
[Ayşe'nin sabah boyunca bulantısı vardı. Fatma, kendisi de gebe olduğu için, belirtileri biliyordu ve içinde arkadaşının gebe olabileceği şüphesi uyanmıştıı.]
Burada sözü edilen durum, bize göre geçmiş zamanda olmasına karşın, present participle (being) ile ifade edilmiştir: Çünkü, o an itibariyle Fatma kendisi de hamiledir ve arkadaşının durumunu anlamaktadır. Yani bu iki durum, birbirine göre eşzamanlıdır ve "present" zamandadır.
Eğer cümleyi perfect participle ile kursaydık, "Having been pregnant herself...": anlam tümüyle değişirdi:
Eskiden kendisi de gebe kalmış olduğu için, şimdi arkadaşının durumunu anlayabiliyordu"...
şekline dönüşürdü...
KONU BİZLER İÇİN NEDEN ÖNEMLİ ? Anımsayalım: İsim-fiiller (gerund) "isim" işlevlidir; cümlelerde isim sınıfı sözcük kullanılması gereken yerlerde kullanılırlar. Participle'lar ise sıfat veya zarf işlevli fiil türevleri olarak,
1) Doğrudan sıfat olarak kullanılabilir:
1) KISALTILMIŞ SIFAT-CÜMLECİKLER
A) The Present Participle ile:
who is looking at -------> looking at = bakmakta olan
The man who is looking at our direction is my uncle.
--------› The man looking at our direction is my uncle.
who is entering -------> entering = girmekte olan
Be careful. The man who is entering the building now is a notorious gangster.
--------› Be careful. The man entering the building now is a notorious ganster.
who is standing -------> standing = durmakta olan
The man who is standing next to her seems rather unhappy.
--------› The man standing next to her seems rather unhappy.
who wish --------› wishing = "isteyen", istemekte/dilemekte olan
Those who wish to leave can do so now.
--------› Those wishing to leave can do so now.
which shows --------› showing = gösteren
What we need is a map which shows the secondary roads as well.
--------› What we need is a map showing the secondary roads as well.
The walls which surrounded the city from all sides were built of huge stone blocks. --------› The walls surrounding the city from all sides were built of huge stone blocks.
which is being repaired --------› being repaired = tamir edilmekte olan
The car which is being repaired belongs to a notorious gangster..
--------› The car being repaired belongs to a notorious gangster.
who is being arrested --------› being arrested = (şu anda) tutuklanmakta olan
Do you know the person who is being arrested?
--------› Do you know the person being arrested?
who was being arrested --------› being arrested = (o sırada) tutuklanmakta olan
Did you know the person who was being arrested?
--------› Did you know the person being arrested?
who were excavating -----› excavating = kazmakta olan
I inspected the men who were excavating the site.
--------› I inspected the men excavating the site.
which is being excavated -----› being excavated = (halen) kazılmakta olan
Let's go and inspect the site which is being excavated.
--------› Let's go and inspect the site being excavated.
which was being excavated -----› being excavated = (o sırada, o dönemde)kazılmakta olan
Konu: The Participles Sifat-fİİller Ve Zarf-fİİller 
