kırım kongo kanamalı ateşi

Son yillarda daha sikca duyulmaya baslayan, bahar-yaz donemlerinde artis gosteren ve agirlikli olarak keneler araciligiyla bulasan virutik bir hastaliktir. İlk olarak 1944 yilinda kırım da, sonra 1956 yilinda Kongo da tanimlanmis ve sonra ayni hastalik oldugu anlasilmistir.






Keneler, kan emerek beslendikleri icin hemen tum yabani ve evcil hayvanlarin inek, koyun, kopek, kemiriciler, yerde beslenen kuslar vb. uzerinde bulunabilir ve bu hayvanlardan insana gecebilirler.


Ayrica, calilik ve yesil, yuksek otlu alanlarda bulunan keneler, beslenmek icin dogrudan insanlara da gecip isirabilirler. Bu nedenle daha cok kirsal bolgelerde ve hayvancilikla ugrasan kisilerde gorulmekle birlikte kentsel alanlardaki uygun ortamlarda da bulunabilirler.

Virus ile bulasmis keneler, kan emisini tamamladiktan sonra ayrilirken bir sivi salgilarlar. Virus genellikle bu sivi ile bulasir. Kan emdikleri ve virusu bulastirdiklari tum canlilar hasta olabilir fakat hastalik genellikle hayvanlarda hafif ve bulgusuz seyreder. Bu nedenle daha az gorulmekle birlikte hasta hayvanlarin salgilari ve kanlari araciligiyla da hastalik bulasabilir.

Kenelerin kan emisi genellikle uzun bir surectir. Sinekler gibi hemen sokup kisa surede kan emisini birakmazlar. Kan emmeye baslayan kene, agiz kismindaki hortumunu cilt icine sokar ve doyuncaya kadar cikartmaz. Bu hortum, geri cikisi engellemek icin cikintilar icerdiginden kolay cikmaz. Bu nedenle keneyi cikartmak icin zorlamamak gerekir. cok zorlandiginda siviyi erken salgilayip virusu bulastirabilir veya boru kismi koparak cilt icinde kalabilir. Ayrica, zorlama kenenin patlayarak enfekte sivi ve kaninin cildimizdeki ciziklerden ya da gozumuze sicrayarak bulasmasina yol acabilir. Bu nedenle vucuda yapisik kene goruldugunde bir cimbizla agiz kismindan tutularak yavasca saga-sola oynatilip bir vida gibi cikartilmaya calismali ya da bir saglik kurumuna basvurularak cikartilmasi saglanmalidir.



Hastalik olusmasi ve bulgulari:
Hastalik genellikle kene isirigi ile virusun bulasmasindan 1-3 gun sonra ortaya cikar. Bu sure en fazla 9 gune kadar uzayabilir. Hasta hayvanin kan ve vucut sivilari bulasmis ise bu durumda hastaligin ortaya cikisi 13 gune kadar uzayabilmektedir.

Ates, kiriklik, bas agrisi, halsizlik, asiri duyarlilik, kol, bacak ve sirtta siddetli agri ve belirgin istahsizlik bulgulari ile baslar. Bazen kusma, karin agrisi ve ishal olabilir.
İlk gunlerde yuz ve goguste kucuk cilt alti kanamalari, gozlerde kizariklik, govde, kol ve bacaklarda bir yere carpmis gibi cilt alti kanamalar olusabilir.
Burun kanamasi, kanli kusma, kanli diskilama, kanli idrar gorulebilir. Vajinal kanamaya da rastlanabilir.
Agir olgularda hepatit, karaciger, bobrek, akciger yetmezlikleri olusabilir.

Tedavi: Diger cogu virus hastaliklarinda oldugu gibi bu hastaligin da dogrudan bir tedavisi ve etkili bir ilaci olmayip daha cok destek tedavisi ve bulgulari gidermeye yonelik tedaviler ve bazi antivirutik ilaclar uygulanmaktadir.

Erken donemde baslanilan destek tedavi daha basarili sonuc vermektedir. Gec baslanilan tedavi ve agir seyredebilen hastalik oldurucu olabilmektedir.
Hastaliga karsi asi calismasi yurutulmekle birlikte henuz koruyucu bir asi gelistirilememistir.

Korunma:
Hastalik, kenelerin sokmasi sonrasi salgiladiklari siviyla, kenelerin cikartilirken ezilmesi sonucu cikan sivi ve kaniyla veya kene sokmasi sonucu virusu alip hasta olmus hayvanlarin kan ve salgilari ile bulasabilmektedir. Bu nedenle:
Mera ve meskenlerde yerlesik keneler kan emerek beslenirler. Hayvanlari kenelerden uzak tutarak kenelerin yayilmalari engellenmelidir.

Yesil ve piknik alanlarina gidildiginde su kenarlari, otlaklar, calilik ve yuksek otlu alanlar uzun giysiler giymeli, bacaklari acikta birakmamali, pacalar corap icine konulup kenenin vucuda ulasmasi zorlastirilmalidir. Donuste tum vucut kontrol edilip yapisik kene olup olmadigina bakilmalidir.

Yesil alanlara giderken bocek kacirici sivi ve jeller cilde surulebilir veya giysilere emdirilebilir. Bu maddelerin az da olsa saglik
sakincalari oldugu dikkate alinmalidir. Hayvan besliyorsaniz hayvanlarinizi dolastirirken onlara da bu sivilardan surebilirsiniz.
Vucuda yapisik kene tespit edildiginde keneyi cikartmak icin fazla zorlamamali, halk arasinda yaygin oldugu sekliyle sigara veya kibritle yakma, kenenin uzerine kolonya, alkol veya diger kimyasal maddeler uygulanmamalidir. Bu maddeler kenenin daha erken asamada kusmasina ve enfekte siviyi vucudumuza salgilamasina neden olabilir.

Vucuda yapisik kene tespit edildiginde eldiven takarak ve bir cimbiz ile kene vucuda yapisik agiz kismindan tutularak yavasca saga-sola sallanarak bir vida gibi cikartilmali veya bir saglik kurumuna basvurularak cikartilmasi saglanmalidir.
Hasta kisiler ile temasta vucut sivilari araciligiyla bulasma olabilecegi unutulmamalidir.

Artik piknik yapmak da riskli hale geldi.
Kenelerle karsilasmamaniz dilegiyle,