Savaşlar, Silahlar ve Çocuklar - Umut Vakfı

Savaşlar, Silahlar ve Çocuklar

Şiddet dünyanın yalnızca bugününü değil, geleceğini de tehdit altında tutuyor. Araştırmalar açıkça gösteriyor ki, şiddetin en vahşi ve sert halinin ortaya çıktığı savaşlar en fazla kadınların ve çocukların hayatını tehdit ediyor. Savaşlarda yaşadıkları travma, geleceğin yetişkinleri olan çocukları hayatları boyunca takip ediyor.
Türkiye Psikiyatri Derneği Genel Başkanı Dr. Şeref Özer, 2002-2006 yılları arasında 42 ülkede 1.5 milyondan fazla çocuğun savaşı gördüğünü ve savaşın yeni kuşakların kişiliği üzerinde kalıcı olumsuz değişikliklere neden olabileceğini belirtiyor. Radikal Gazetesi’nde yayınlanan habere göre*, Özer, savaşın hem tanıklarını hem de sonraki kuşağı derinden etkilediğini söylüyor. Savaşın yarattığı terör ve şiddet bir süre sonra kanıksanıyor. Bu durum, insanlarda (Özer’in ifadesiyle) "İnsani değerleri yitirme ve güce boyun eğme riskini” de arttıracak.
Özer’in bir uzman olarak belirttiği ve çeşitli araştırmalardan ortaya çıkan şu sonuç çok çarpıcı: Savaşı gören toplumlarda, savaştan sonra şiddet ve insan öldürme davranışında ciddi bir artış görülüyor. Örneğin ABD’de Vietnam savaşı sırasında cinayet ve saldırı olayları iki kat artmıştır. Savaşa giren toplumlarda şiddet ve saldırı olayları savaştan sonra en az yüzde 10 artarken, girmeyenlerde en az yüzde 10 azalmıştır.
Bu tespit, savaş ve çatışma yaşayan toplumlarda, bu dönemin sonrasında da şiddetin devam ettiğini açıkça gösteriyor. Burada, şiddetin devamlılığına kaynaklık eden en önemli etkenlerden biri savaş döneminde denetimsizleşen ve oldukça yaygınlaşan sivillerin silahlanmasıdır. Bireysel silahlanma, barış döneminde yılda ortalama 200 bin kişinin ölümüne neden olurken, savaşlarda yılda ortalama 300 bin kişi hayatını kaybetmektedir. Üstelik, bu kayıpların savaş sonrası dönemlerde de sürdüğünü ve bireyler arasındaki şiddetin %10 oranında arttığını düşünürsek, durum oldukça vahimdir.

Savaşlardan en çok çocuklar etkileniyor...
Ne yazık ki, savaşlardan en fazla çocuklar etkileniyor. Dr. Şeref Özer’in, UNICEF’in araştırmasından yararlanarak aktardığı bilgilere göre, 2002-2006 yılları arasında 42 ülkede 1.5 milyondan fazla çocuk savaşa bire bir tanıklık etmiş. Tüm dünyada 250 bin çocuk, asker ya da askeri birlikler içinde, aşçılık, cephane taşıma gibi çeşitli görevlerde çalıştırılmış. Çocukların birçoğu, sıklıkla cinsel ve fiziksel istismara uğramış. 1986-1996 yılları arasındaki savaşlarda 2 milyon çocuk ölmüş, 5 milyon çocuk sakatlanmış. Bunun yanında, 12 milyon çocuk evsiz, 1 milyondan fazla çocuk anne ve babasız kalmış. 10 milyonu aşkın çocuk ise ruhsal sarsıntı geçirmiş.
Hatta, yine UNICEF’in verileri, 2000 yılında Gazze’de (7-12 yaşları arasındaki) ilkokul öğrencilerinin yüzde 42’sinde savaşa bağlı travma sonrası stres bozukluğu olduğunu, çatışmalar bittikten yaklaşık bir yıl sonra ise bu oranın yüzde 19 olarak belirlendiğini ortaya koyuyor.

Savaş sonrasında şiddetin nasıl da devam ettiğini ve insan hayatının hiç de güvende olmadığını gösteren bir başka çarpıcı tespit ise şöyle: ABD ve Iraklı epidemiyologlardan oluşan grup tarafından yapılan araştırmaya göre, Irak’taki ölüm hızının koalisyon güçlerinin Irak’ı işgalinden önce binde 5.5 iken, işgal sonrasında bu oran binde 13.3’e yükselmiş. Özer diyor ki: "Irak’ta bildirilen ölümlerin yüzde 87’si işgal sonrasındadır ve ölenlerin büyük çoğunluğunu 15-44 yaş arasındaki genç nüfus oluşturmaktadır" dedi.
Oysa, Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’de her çocuğun temel yaşama hakkına sahip olduğu (6. madde) belirtilmiştir. Ayrıca; taraf devletler, silahlı çatışmalarda sivil halkın korunmasına ilişkin uluslararası insani hukuk kuralları tarafından öngörülen yükümlülüklerine uygun olarak, silahlı çatışmadan etkilenen çocuklara koruma ve bakım sağlamak amacıyla mümkün olan her türlü önlemi alırlar (madde 38)...

Barış dileğiyle...

Umut Vakfı