İş Görüşmesi İş görüşmesi iş hayatımızı belirleyen bir özellik taşır. Çalışanlar iş hayatında kimi zaman iş görüşmesine katılan bir aday kimi zaman ise işgörüşmesi yapan bir yönetici olabilirler. Ama adayın mülakata hazırlıklıolmasının yanı sıra iş görüşmesinin sağlıklı olarak gelişmesini sağlayandiğer bir unsur bulunmaktadır; İş görüşmesini yapan kişi veya kişilerinbilinçli davranışları ve bu konuda eğitimli olmaları adaylarınperformanslarını olumlu yönde etkilemektedir. Aksi taktirde bu konuda eğitim almamış yöneticiler tarafından mülakata alınan adayın kendini tam anlamı ile karşı tarafa tanıtabilmesi mümkün olmamaktadır. Personel seçiminde önemli bir yöntem olarak kullanılan mülakat tekniklerinin kurallara uyulmadığı takdirde etkili bir yöntem olmadığı bilimsel olarak kanıtlanabilmektedir. Mülakat tekniklerine aşina olan adaylar tecrübeleri ile plansız mülakat uygulayan mülakatçıları rahatlıkla ikna edebilmekte ve seçilme şanslarını arttırabilmektedirler. Buna karşın eğitimsiz ve deneyimsiz mülakatçı iş için en uygun adayı değerlendirme şansını elden kaçırabilmektedir.
İşe başvuran birçok aday genellikle mülakatları; iş tecrübesi eğitim gibi özelliklerin tartışıldığı bir süreç olarak görmektedirler. Buna karşın mülakatlarda bu konulardan çok daha ileri gidilerek kişinin iletişim becerileri ve kişiliği de anlaşılmaya çalışılır. Bu sebeple kişinin geçmişine ait çeşitli bilgiler mülakata çağrılmasında önemli bir rol oynasa da daha sonraki süreçte bu bilgiler önemini yitirmektedir.
Mülakatların objektif biryöntem olmamasının nedenleri arasında seçme işlemini yapanların bu konudayeterli eğitimi almamış olması ve bu yönteme firmalar tarafından gerekenönemin verilmemesini gösterebiliriz.Bunun yanısıra mülakat deneyimin yetersiz olması seçim yapmayı zorlaştırır.
Her yönetici muhakkak iş hayatının bir döneminde veya yoğun olarak (özellikle İnsan kaynakları departmanının veya uzmanının olmaması durumunda) mülakat yapmak zorundadır.Çünkü işe alma kararının verilmesi yöneticinin yerine getirmesi gereken enönemli unsurlarından biridir. Buna karşın maalesef çok az yöneticimiz bukonuda kendini yetiştirmeye özen göstermektedir. Ayrıca iş görüşmesindeobjektifliği sağlamanın tek yolu iş görüşmesini yapan kişinin eğitilmesidir.
Bu yüzden iş teklifinin mülakat sonrasında “en uygun görünen” ancak gerçekte uygun olmayan adaya yapılması adayların iş ve davranışsal performansına yönelik daha detaylı bilgi toplanamaması yüzündendir.
İş görüşmesi yöntemleripersonel seçimi prosedürünün başlangıcında ve sonunda etkin olarakkullanılmalıdır. Dünyada ve ülkemizde oldukça yaygın olarak kullanılangeleneksel mülakat yöntemi (sohbet tipi mülakatlar) mülakat öncesi herhangibir hazırlığı gerektirmez. Mülakatı yapan kişinin hazırlıksız olmasımülakatın devamlılığını ve adayların tecrübelerini tam olarakdeğerlendirememesi nedeniyle adayın doğru bilgileri aktarmasını engeller.Personel seçimini etkin bir biçimde gerçekleştirmek isteyen profesyoneller bu tür bir mülakat yönteminden kesinlikle kaçınmaktadırlar. Mülakatıgerçekleştirenlerin benzer profesyonel ve davranışsal özellikleritaşımadığını göz önüne alırsak planlanmamış mülakat tekniğinin aynı adayüzerinde farklı kişiler tarafından uygulanmasının aday hakkında birbirindentamamen farklı sonuçlara ulaşılmasına dolayısıyla sağlıklı bir işe almakararının verilmemesine neden olacağını tespit ederiz.
İş görüşmelerinin amacı pozisyonun gerektirdiği nitelikler ile ilgili en detaylı ve doğru bilgiye ulaşmaktır. Geleneksel mülakat tekniklerinde kapalı ve adayları yönlendirici sadece evet-hayır cevabının verilmesini sağlayan soru tiplerine oldukça fazla yer verilmekte ve adaydan ziyade mülakatçının kendisini anlatmasına neden olmaktadır.
Aksi olarak planlanmış ve yapılandırılmış iş görüşmesi yönteminde ise iş görüşmesini gerçekleştiren kişi; adayın profesyonel iş hayatına ve davranışsal özelliklerine yönelik sorularla detaylı yanıtlar almak için adayı yönlendirir. Planlı ve yapılandırılmış iş görüşmesi yöntemlerinde
Durumsal Davranışsal veya Multi-model) ise görüşme sırasında adaylara benzer tipteki sorular yöneltilir. Bütün adaylardan benzer bilgiler toplanır ve bunlar belirli bir format dahilinde değerlendirilir.
Böylece iş görüşmesini yapan kişinin herhangi bir bilgiyi ihmal etmesi ve yanlış değerlendirmesi engellenir. Planlı iş görüşmesinin başarısı adayın iş performansına ve davranışsal özelliklerine yöneldiği oranda artmaktadır.
MÜLAKATÇI TÜRLERİ…
DENEYİMLİ MÜLAKATÇI
İş görüşmesi yöntemlerinin eğitimini almış olan bu kişiler aslında sizin iş görüşmesi sırasında bütün performansınızı ortaya koymanız için yol gösterirler. İş görüşmesi öncesi kesinlikle hazırlık yaparlar. Özgeçmişinizi en ince detayına kadar inceleyip özel hayatınız ve profesyonel iş performansınız ile ilgili herhangi bir ayrıntıyı atlamamaya özen gösterirler. Profesyonel mülakatçılar planlı veya davranışsal mülakat tekniklerine tam anlamı ile hakim oldukları için iş performansınızı tam anlamı ile değerlendirebilecek kapasitededirler. Aldıkları eğitim ve iş tecrübeleri ile size güven verirler. Kısaca iş görüşmesi için yaptığınız hazırlıklar bu tür bir profesyonel içindir. Eğer hazırlıklı değilseniz eğitimli mülakatçılar sizi tam anlamı ile köşeye sıkıştırabilirler. Ülkemizde iş görüşmesi yöntemleri eğitiminin arzu edilen seviyeye ulaşmaması nedeniyle bu tür yaklaşım içinde olan profesyoneller ancak firmaların insan kaynakları departmanlarında veya bu işi profesyonel olarak yapan insan kaynakları danışmanlığı firmalarında rastlayabilirsiniz.
EĞİTİMSİZ VEYA DENEYİMSİZ MÜLAKATÇI
Eğer iş başvurunuz bu sınıfa giren bir mülakatçı tarafında değerlendirilirse ve bu tür bir mülakatçı tarafından mülakata alınırsanız sizin için gerçekten kötü bir tecrübe olacaktır. Ama maalesef ülkemizde çoğunlukla adayların karşılaştıkları mülakatçı tipi budur. Mülakatı yapan kişi çok tecrübeli bir yönetici olabilir fakat edindiği tecrübeler bu yöneticinin iyi bir mülakatçı olduğunu asla göstermez çünkü bir adayın iş performansının değerlendirilmesi çoğu yöneticinin ileri sürdüğü gibi sadece içgüdülere dayanılarak ortaya çıkarılamaz. Bazı yöneticiler personel seçme konusunda tecrübelerine çok güvenerek sonuca ulaşmaya çalışırlar. İstihdam kararı verirken yanlış sonuçlara ulaşan yöneticiler bu tür yöntemlere inanmaktadırlar. Ülkemizde yöneticiler arasında yaygın olan bir inanca göre mülakata alınan bir aday hakkında profesyonel karar ilk 4 veya 5 dakikada verilmektedir. Bu tip bir yaklaşıma sahip olan eğitimsiz mülakatçının başarılı bir değerlendirme yapmasına imkan yoktur.
Bu sınıfa giren mülakatçılar daha mülakatın ilk aşamasında size bu konuda ne kadar yetersiz ve eğitimsiz olduklarının işaretlerini verirler. Örneğin dağınık bir masa ve uzun arayışlardan sonra bir kağıt yığını arasından özgeçmişinizin bulunabilmesi veya mülakata geç gelinmesi bazı örnekler olabilir. Mülakat öncesi herhangi bir hazırlık yapmadığı için özgeçmişinizde yer alan bütün detayları bir kerede sizin söylemenizi veya üzerinden tekrar geçmenizi rahatlıkla talep edebilir. Çok sık olarakta iş görüşmesinin daha ilk aşamasında ” Lütfen bana kendinizden bahsedin ” diyerek işi iyice basit bir seviyeye indirebilme başarısını gösterir. Adaydan mümkün olduğu kadar bilgi toplama fonksiyonunu tamamıyla terk ederek; kendi iş hayatından firmasındaki problemlerden veya daha da kötüsü özel hayatından detaylar vererek sonuca ulaşmaya çalışır. Sohbet tipi mülakat en yoğun olarak kullandığı yöntemdir. Bu yöntemde soruların sorulması ile ilgili herhangi bir sıra veya standart olmadığı için aynı soruları defalarca sormakta ısrarcıdır. Daha da kötüsü mülakat oldukça sık olarak gelen telefonlarla kesilir veya ofise giren çıkan diğer personel bu fonksiyonu üstlenirler. Bunun yanısıra pozisyonun özellikle negatif yönlerini ortaya çıkarmaya çalışır ve bu konuda oldukça ısrarlı davranır. Sadece ‘evet’ veya ‘hayır’ cevabı verebileceğiniz soruları size yönelterek gereksiz yere zaman kaybına neden olur. Ve asla sizinle göz teması sağlamaz.
Yukarıda belirtilen örnekler eğitimsiz bir mülakatçıyı nasıl tanıyacağınızı ve bu konuya nasıl bir yaklaşım içerisinde oldukları konusunda size bazı ipuçları verecektir.
Bu tür bir yaklaşım içerisinde bulunan mülakatçılara karşı davranışlarınız ise profesyonel olmalı ve kesinlikle negatif bir tutum takınmamalısınız. Aksine sakinliğinizi koruyarak mülakatın seyrini kendi lehinize çevirme imkanı yaratabilirsiniz. Ülkemizde bu türdeki mülakatlara katılmak zorunda kalmak kaçınılmazdır; fakat daima pozitif olmalı bu durumun sadece yeterli iş görüşmesi eğitimi almama nedeniyle ortaya çıktığını unutmamalı ve hazırlıklı olmalısınız. Ayrıca ülkemizde birçok işverenin aranılan adaylarda ne gibi özellikler olması gerektiğine ilişkin kararlarını mülakata aldıkları adayların kişilik özelliklerine uygun hale getirmeye çalıştıkları akıldan çıkarılmamalıdır. Dolayısıyla ne tür bir mülakatçı tipi ile karşı karşıya gelirseniz gelin bütün performansınızı ortaya koymaya çalışmalısınız. Başarılı olsanız da veya olmasanız da her iş görüşmesinin size bir tecrübe sağlayacağını unutmayın.
İş görüşmesi sırasında etkili bir iletişim kurma yeteneği sergileyen adaylar başvurdukları pozisyonda başarılı olabilmek için gerekli olan bilgi ve becerilere sahip olduklarını göstererek mülakatları başarı iletamamlayabilirler.
Konu: İş Görüşmesi 
