Konu: Canlılık ve Çevre Ptsi Tem. 13, 2009 1:39 pm
CANLILIK VE ÇEVRE
CANLILARIN ARASINDAKİ BESLENME İLİŞKİLERİ VE YAŞAMA BİRLİKLERİ
1) Ototroflar (Üreticiler) • İnorganik maddelerden organik madde sentezlerler. • En fazla bulunan gruptur. • İki tiptir.
A) Fotosentetikler : • Işık enerjisini kullanırlar. • Klorofilleri vardır. • ÖRNEK:Yeşil bitkiler,bakteriler ve mavi-yeşil algler.
B) Kemosentetikler : • Kimyasal enerjiyi kullanırlar. • Klorofilleri yoktur. • ÖRNEK: Nitrit bakterileri, nitrat bakterileri, azot bakterileri, kükürt bakterileri, demir bakterileri
2) Heterotroflar (Tüketiciler) • Hazır besin kullanırlar. • 3 tiptir.
A) Holozoik Canlılar : • Katı besinlerle beslenirler. • I) Etçiller (Karnivor) II) Otçullar (Herbivor) III) Hem etçil hem otçullar (Omnivor)
B) Simbiyotik Canlılar : I) Mutualizm (+,+) Mantar ve su yosunu(Liken) II) Kommensalizm (+,0) Köpek balığı, echenes balığı III) Parazitlik (+,-) Bit,pire,kene • Tam parazitlik: Sindirim sistemi iyi gelişmemiş, insan ince bağırsağında yaşayan yassı kurtlar tam parazittir. • Yarı parazitlik: Ökseotu gibi bitkinin gövdesine sarılarak su ihtiyacını karşılayan parazitlerdir. C) Saprofit Canlılar : • Organik maddeleri inorganik maddelere ayrıştırırlar. • Enzim sistemleri iyi gelişmiştir. • Hücre dışı sindirim yaparlar. • ÖRNEK:Çürükçül bakteriler, mantar ve küfler.
NOT 1 : Öglena ve böcekçil bitkiler hem ototrof hem de heterotrofturlar.
Parazitlik Kommensalizm Mutualizm
NOT 2 : Protookoperasyon : Bir arada yaşayan iki türün belirli bir süre birbirlerinden yararlanmaları olayıdır. Timsah-Kürdan kuşu.
GÜNEŞ
FOTOSENTETİKLER I.TÜKETİCİLER(OTOBUR)
KEMOSENTETİKLER
SAPROFİTLER II.TÜKETİCİLER(ETOBUR )
YAŞAMA BİRLİKLERİ Birey – Populasyon – Komünite – Ekosistem – Biyosfer Populasyon : Aynı türden canlıların oluşturduğu topluluğa denir. Komünite : Farklı populasyonların oluşturduğu topluluğa denir. Ekosistem : Canlıların yaşamış olduğu cansız çevreye denir. Biyosfer : Ekosistemi tamamen çevreleyen yapıya denir. Ekoton : Sınır bölgesidir.Buradaki tür sayısı en fazladır. Mikroklima : Farklı iklim ortamları. Habitat : Canlının adresidir yani ekosistemde yaşadığı yerdir. Ekolojik Niş : Canlının habitattaki görevidir. Süksesyon : Baskın türün değişmesidir. Flora : Bitki topluluğuna denir. Fauna : Hayvan topluluğuna denir.
Ekosistem Komünite Populasyonlar Topluluklar Spil dağı Spil dağında Spil dağında Spil dağında yaşayan canlılar yaşayan çamlar yaşayan çam toplulukları
POPULASYON
Populasyonu etkileyen faktörler: a) Doğum b) Ölüm c) Salgın hastalıklar d) Savaşlar e) Doğal afetler
f) Besin miktarı g) Yaşama alanı h) Artık miktarı ı) Göç (İçe göç-Dışa göç)
Bir populasyonda ; Birey Sayısı 1) Doğum oranı > Ölüm oranı Populasyon büyür. İçe göç > Dışa göç Ortam şartları iyidir. Genç miktarı çoktur. Zaman
Birey Sayısı 2) Doğum oranı < Ölüm oranı Populasyon küçülür. İçe göç < Dışa göç Ortam şartları kötüdür. Yaşlı birey fazladır. Zaman
Birey Sayısı 3) Doğum oranı = Ölüm oranı Populasyon dengededir. İçe göç = Dışa göç Ortam şartları normaldir. Bireyler eşit sayıdadır. Zaman
• Bir populasyonda yaşanabilen maximum birey sayısına taşıma kapasitesi denir. • Bir populasyondaki birey sayısı populasyonun yoğunluğu belirler.
Son Tüketiciler
II. Tüketiciler
I. Tüketiciler
Üreticiler
• Besin piramidinde üreticilerden tüketicilere doğru gidildiğinde sayıda azlık,irilik ve biyokütlede azlık görülür. • Beslenme seviyelerinde enerji transferindeki hiyerarşi “kim kimi yer” sorusunun cevabına göre belirlenir. • Besin piramidinde yukarılara doğru çıkıldıkça enerji kaybı olur.
İç Parazitlik (endoparazit): Bağırsakta yaşayan solucan ve kurtlar,bakteriler,mantarlar ve bazı bir hücreliler bu gruptandır. Enzim sistemleri olmadığı için kompleks besinleri sindiremezler.
Dış Parazitlik (ektoparazit): Canlının dışında yaşayan parazitlerdir. Enzim sistemleri ve sindirim sistemleri vardır. Bit,pire,tahta kurusu,kan emici sinekler bu gruba girer.
• Parazit bakterilerin sindirimle ilgili enzim sistemleri gelişmemiştir. • Bütün parazitlerde üreme sistemi gelişmiştir. AZOT DEVRİ
• Azotun asıl kaynağı havadır.Fakat bitkiler havadaki serbest azotu doğrudan alamazlar. • Havadaki azot toprağa iki şekilde bağlanır. 1)Bazı bitkilerin köklerindeki yumrularda yaşayan azot bağlayıcı bakterilerle 2)Şimşeğin elektrik enerjisi sonucu atmosferdeki azotun oksijenle birleşmesiyle NO2- , Bununda suyla birleşmesiyle HNO3 oluşur ve buda toprağa karışır.
• Nitrifikasyon : Bitki ve hayvan hücrelerinde bulunan organik azotun yeşil bitkilerin kullanabileceği nitrat tuzlarına dönüştürülmesidir.3 safhadır. 1) Ayrışma : Çürükçül bakterilerin azotlu besinleri ayrıştırarak NH 'e dönüştürmesidir. 2) Nitritleşme : Nitrit bakterilerinin NH3’ü HNO3’e dönüştürmesidir. 3) Nitratlaşma : Nitrat bakterilerinin HNO3'ü nitrat tuzuna dönüştürmesidir.
• Denitrifikasyon : Bitkiler tarafından kullanılmayan nitrat tuzlarının denitrifikasyon bakterileri tarafından parçalanarak atmosfere serbest azot olarak göndermesidir.
HAYVAN TOPLULUKLARI
1) Organize Olmuş Gerçek Topluluklar • Bal arısı,karınca toplulukları insan toplulukları gibi • Topluluktan ayrılan birey tek başına hayatını sürdüremez.
2) Belli Amaçlarla Belli Zamanlarda Oluşan Topluluklar • Antartika kıyılarındaki adalarda üreme mevsiminde bir araya gelen,üreme bitince de dağılan kral penguenler bu tür topluluktur. • Tüm hayatı boyunca sürü halinde yaşayan canlılara örnek fillerdir.
Konu: Canlılık ve Çevre 
